Poprzez tutoring szkoła realnie wspiera dzieci uzdolnione w rozwijaniu intelektu i dojrzałości emocjonalno-społecznej.

Pomimo iż indywidualnym talentom przypisuje się niebagatelną rolę w dynamicznym procesie rozwoju społeczeństw, to w praktyce edukacyjnej wciąż niecodzienną sytuacją jest skrupulatne realizowanie założeń opieki dydaktyczno-wychowawczej nad uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Wbrew pozorom nie są nimi dzieci borykające się z problemami w nauce i ponoszące niepowodzenia, ale uzdolnione, wobec których szkoła zazwyczaj podejmuje jedynie standardowe działania mające na celu zaspokajanie potrzeb edukacyjno-rozwojowych (np. uczestnictwo w kole naukowym bądź olimpiadzie) o marginalnym wpływie na dynamikę rozwoju potencjału intelektualnego. To krzywdząca konsekwencja braku świadomości nowych rozwiązań, jakie powinna wdrażać szkoła, jeśli uważa się za nowoczesną — zdolną sprostać zarówno niestandardowym wymaganiom swoich wybitnych podopiecznych, jak i bieżącym standardom narzucanych przez polski system edukacji.

Tutoring jako strategia nauczania dzieci ponadprzeciętnie uzdolnionych

Edukację dzieci ponadprzeciętnie uzdolnionych utrudnia między innymi: sztywny program nauczania dostosowany do uczniów przeciętych, liczne klasy niesprzyjające indywidualnemu podejściu nauczyciela do wychowanka, czy brak współpracy z instytucjami zewnętrznymi oraz autorytetami z danej dziedziny wiedzy. Optymalnym rozwiązaniem wydaje się tutoring. Obok mentoringu i coachingu, staje się coraz chętniej stosowaną techniką efektywnego nauczania, w którym „szczególny nacisk położony jest na wzmacnianie wszechstronnego rozwoju i poczucia odpowiedzialności za siebie”[1]. Zakłada osobiste podejście do ucznia w zależności od jego unikalnych potrzeb i predyspozycji, nie tylko związanych z intelektem, ale pozostałymi sferami rozwoju, w tym uzewnętrznianiu niewykorzystanych możliwości. W praktyce edukacyjnej funkcjonują trzy uzupełniające się rodzaje tutoringu:

• rozwojowy, poprzez który nauczyciel wspiera ucznia „w odkrywaniu i rozwijaniu talentów, wypracowywaniu indywidualnej strategii uczenia się i konstruowania osobistej ścieżki rozwoju”[2],
• naukowy, poprzez który nauczyciel wspiera ucznia w zdobywaniu, poszerzaniu i utrwalaniu wiedzy oraz umiejętności z określonych dziedzin nauki, w tym: chęci eksplorowania, krytycznego myślenia,
• artystyczny, poprzez który nauczyciel wspiera ucznia w nabywaniu wiedzy i kształtowaniu zdolności z różnych dyscyplin sztuki, w tym między innymi: poszukiwania własnych form wyrazu.

Partnerska relacja między nauczycielem (tutorem) a uczniem (podopiecznym) kluczem do sukcesu

Tutoring wychodzi poza ramy konwencjonalnego nauczania indywidualnego ze względu na partnerską więź tutora (nauczyciela) z podopiecznym (uczniem), u której podstaw leżą przede wszystkim wzajemny szacunek, zaufanie i zaangażowanie w realizację wspólnie wyznaczanych celów. Kształtowana w ten sposób relacja nie narusza granic autonomii i prywatności żadnej ze stron, a zapewnia obopólne zrozumienie i wsparcie ze strony uczestnika – partnera – interakcji.

Dzieci szczególnie uzdolnione z reguły rozwijają się szybciej pod kątem poznawczym niż społeczno-emocjonalnym ze względu na nadmierną wrażliwość emocjonalną; są zamknięte w sobie, preferują towarzystwo starszych kolegów, wskutek czego nie nawiązują kontaktów z rówieśnikami. Stąd tak ważną rolę w tutoringu ogrywa tutor – osoba o nieposzlakowanej opinii, którą charakteryzuje umiejętność budowania relacji zarówno z wychowankiem, jak i jego rodzicami. Dobry nauczyciel okazuje uczniowi autentyczną troskę – wrażliwość, empatię, a także otwartość w wyrażaniu własnych uczuć oraz myśli. Ponadto z zaangażowaniem tworzy dla niego możliwie najlepsze warunki do nauki, np. poprzez zapewnienie mu poczucia bezpieczeństwa, mobilizowania do konsekwentnej pracy, inspirowania do podejmowania kolejnych wyzwań.

Jakie korzyści osiąga uczeń dzięki tutoringowi?

Pod kątem intelektualnym nieustannie aktualizują posiadaną wiedzę, intensywnie rozwijają umiejętności i nabywają nowych kwalifikacji – wypracowują nowe umiejętności, sprawności. Pod kątem emocjonalnym nabywają i umacniają świadomość atutów i wad, przez co jednocześnie kształtują swoją osobowość. Czynny udział w wyznaczaniu najlepszej dla siebie ścieżki rozwoju wyzwala w nich również zdolność podejmowania niezależnych decyzji, poczucie odpowiedzialności wobec konsekwencji dokonywanych wyborów. Pod kątem społecznym wypracowują cechy zdrowej współpracy z innymi, między innymi: otwartość, zaangażowanie, empatię, tolerancję i życzliwość.

Tutoring zrewolucjonizował tradycyjne podejście do konwencjonalnych technik wsparcia uczniów wybitnie uzdolnionych. Stanowi innowacyjną propozycję indywidualnego nauczania dziecka zarówno wiedzy teoretycznej, jak i umiejętności praktycznych, które wzajemnie uzupełniając się, pozwalają na naturalny rozwój jego, szeroko rozumianego, potencjału.

[1] M. Budzyński, P. Czekierda, J. Traczyński, Z. Zalewski, A. Zembrzuski (red.), Tutoring w szkole między teorią a praktyką zmiany edukacyjnej, Towarzystwo Edukacji Otwartej, Wrocław 2009, s. 6.

[2] Tamże, s. 31