Autyzm jako zaburzenie rozwojowe

5 kwi 2019 #Blog

Autyzm

Autyzm to zaburzenie posiadające związek ze zmianami w strukturze nerwowej mózgu. Określenie „autyzm” w odniesieniu do zaburzenia występującego u dzieci został wprowadzony w 1943 r. przez Leo Kamiera ze szpitala Johna Hapkinsa w Baltimore w Stanach Zjednoczonych. Kanner na podstawie obserwacji grupy 11 dzieci u których występowały zaburzenia zaobserwował wzorzec specyficznych zachowań i określił ich mianem autyzmu wczesnodziecięcego od greckiego słowa „autos” (sam). Zauważył za wspólną, nietypową cechę tych dzieci było unikanie kontaktów z innymi dziećmi, izolowanie się, zamykanie się w własnym świecie.

 

Drugim pionierem w zakresie autyzmu był Asperger Wiedeń. Jego publikacje z 1944 r, również zawierały szczegółowe opisy przypadków zaburzeń oraz pierwsze próby teoretycznego ich wyjaśnienia. Obaj autorzy uważali, że specyficzne problemy są konsekwencją wynikającą z podstawowej biologicznej anatomii występującej od urodzenia. Obaj badacze podkreślali osobliwy charakter anomalii komunikowania się i trudności w adaptacji społecznej u dzieci z autyzmem. Zwracali także uwagę, że niektóre z tych dzieci były bardzo zdolne w wybranych dziedzinach i ładne fizyczne.

Behawioralne kryteria diagnozowania autyzmu

Obecnie w wyniku międzynarodowej współpracy eksperci ustalili określone behawioralnie kryteria diagnozowania autyzmu szczegółowy i aktualny zestaw kryteriów opisano w „Podręczniku Diagnostycznym i Statystycznym Zaburzeń Psychicznych” (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders DSM) Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (2000). Obecnie przy diagnozowaniu autyzmu stosuje się kryteria. Które muszą występować łącznie i od wczesnego dzieciństwa.

 

  • Jakościowe zaburzenia interakcji społecznych w porównywaniu z ogólnym  poziomem rozwoju. Oznaki behawioralne polegają na słabym posługiwaniu się kontaktem wzrokowym i gestykulacją oraz braku relacji osobistych.
  • Jakościowe zaburzenia komunikacji werbalnej i niewerbalnej w porównywaniu z ogólnym  poziomem rozwoju. Oznaki behawioralne polegają na opóźnionym przyswajaniu języka lub na całkowitym braku mowy oraz braku zróżnicowanych, spontanicznych zabaw w udawanie.
  • Znacząco ograniczony repertuar aktywności i zainteresowań właściwych dla danego poziomu rozwoju. Oznaki behawioralne polegają na powtarzaniu lub stereo typizacji ruchów takich jak machanie rękami lub na nienaturalnie silnych czy też bardzo wąskich zainteresowań.

 

Tabela 1.1. Specyfika zaburzeń występujących w rozwoju dziecka z autyzmem od urodzenia do powyżej 4 r. ż. (Błeszyński, 2004).

Funkcja / Wiek dziecka Od urodzenia do 18. miesiąca życia Od 18. miesiąca do 4. roku życia Powyżej 4. roku życia
Zachowania społeczne 1.Unikanie kontaktu wzrokowego.2. Unikanie kontaktu fizycznego.3. Szczątkowy kontakt z osobą najczęściej się opiekującą.4. Opóźniony rozwój emocjonalny, np. brak uśmiechu.5. Odrzucanie prób nawiązywania kontaktu, pocieszania, tulenia.6. Usztywnianie ciała podczas brania na ręce.7. Preferowanie samotnej zabawy.8. Branie zainteresowania zabawkami. 1. Unikanie kontaktu wzrokowego.2. Odrzucanie pocieszenia, przytulenia.3. Preferowanie samotnych zabaw.4. Brak umiejętności naśladowania.5. Brak świadomości innych osób.6. Nieprawidłowy przebieg zabawy, głównie wprawianie przedmiotów w ruch wirowy. 1. Brak umiejętności naśladowania.2. Nieumiejętność rozróżniania osób od przedmiotów.3. Nieumiejętność okazywania emocji wobec osób z otoczenia.4. Preferowanie zabaw w samotności.5. Opór wobec prób kontaktu fizycznego.6. Brak prawidłowego (w stosunku do wieku rozwojowego) rozwoju funkcji społecznych i emocjonalnych.
Komunikacja 1.Brak komunikacji pozawerbalnej.2.Odrzucenie prób nawiązywania komunikacji z osobami z otoczenia.3.Brak naśladownictwa gestu.4.Brak w okresie melodii gruchania, gaworzenia oraz okresu słowa. 1.opóźniony rozwój mowy.2.Niezdolność rozumienia mowy i języka.3. Brak wykorzystania w komunikowaniu wspomagających gestów i ruchów ciała.4. Wypowiadanie zazwyczaj dziwnych pierwszych słów (często trudnych artykulacyjnie).5. Mowa echolaliczna powtarzanie fraz).6. Mówienie przy użyciu zmienionej formy artykulacji i języka (składnia, artykulacja, intonacja. 1.Opóźniony rozwój mowy.2. Ograniczone użycie ekspresji w przekazie informacji.3. Niepowodzenia w inicjowaniu komunikacji.4.Używanie nietypowych dźwięków i głosu w mowie.5.Echolalia bezpośrednia i odroczona.6.Brak lub używanie w nieprawidłowy sposób zaimków osobowych.7. Mówienie z użyciem nieprawidłowej barwy i natężenia głosu.
Sensoryczno- motoryczna 1.Wpartywanie się przez długi czas w jeden punkt.2.Powtarzanie ruchów ciałem, np. machanie rękami lub kołysanie się.3.Odtwarzanie pojedynczych czynności z ciągu.4. opór wobec zmian występujących w otoczeniu i zachowaniu.5. nadpobudliwość psychoruchowa lub wycofywanie się, pasywność.6. Reagowanie nietypowymi zachowaniami sensorycznymi. 1.Manipulowanie w sposób niezwykły ciałem lub przedmiotami z otoczenia.2.Nieprawidłowe powiązanie do przedmiotów.3.Nagłe zmiany nastrojów.4.Brak akceptacji zmian. 1.Zaaobserwowanie wąskim polem zainteresowań.2.Występowanie nasilonej potrzeby identyczności, niezmienności.3.Naleganie, aby występowały sztywne, rutynowe sytuacje.4.Przywiązanie do nietypowych przedmiotów.5.Zaaobserwowanie, fascynacja obracaniem lub opukiwaniem przedmiotów.
Samoobsługa 1.Występują problemy z jedzeniem i spaniem.2.Nadpobudliwość lub zupełne wyciszenie.3.reakcja nieadekwatna do bodźca.4.Ograniczone zainteresowania (eksploracja otoczenia).5. Odmowa, nieumiejętności żucia pokarmu stałego. 1.Wykazywanie dużego nasilenia lęków.2.Kłopoty ze snem.3. Trudności z treningiem czystości.4.Występowanie braku poczucia zagrożenia, lęku w sytuacjach realnego zagrożenia. 1.Autoagresja.2.Występowanie umiejętności samodzielnego wykonania czynności, np. ubieranie się, mycie zębów, kąpiel.3.Preferowanie wybranego pożywienia.4.Wzbranianie się przed dokonywaniem zmian, np. w diecie.
Poznanie     1.Występowanie niezwykłych umiejętności w uczeniu się i zapamiętywaniu (wysepki geniuszu).2.Wykazywanie się wcześniej mało znaczącymi umiejętnościami.3.Uogólnienie umiejętności.4.Przejawianie trudności w myśleniu abstrakcyjnym.

 

Autyzm określany jest często jako zaburzenia spektralne. Jego objawy i ogólna charakterystyka mogą mieć dużą różnorodność. Autyzm może mieć charakter od lekkiego zaburzenia do bardzo ciężkiego. Historia choroby przebiega u każdego dziecka w indywidualny sposób i nie ma konkretnych reguł określających to zaburzenie.

Przedstawiony został fragment pracy dyplomowej Anny Grabarz - absolwentki studiów podyplomowych - Logopedia