Metoda symultaniczno-sekwencyjna w nauce czytania w edukacji wczesnoszkolnej

Metoda symultaniczno-sekwencyjna

Aktywność mózgu dwuletniego dziecka osiąga poziom dorosłego, trzyletniego- przewyższa go podwójnie i utrzymuje się do 10 roku życia. Po tym czasie powoli się zmniejsza i stabilny poziom osiąga dopiero około osiemnastego roku życia. Oznacza to, że optymalny wiek na rozpoczęcie nauki czytania metodą symultaniczno-sekwencyjną to trzy-cztery lata. W tym czasie dziecko poznaje samogłoski a następnie paradygmaty sylab. Wcześnie rozpoczęta nauka czytania stymuluje rozwój mowy oraz pozwala na korygowanie wad wymowy a także zapobiega rozwojowi dysleksji.  W trakcie nauki czytania metodą symultaniczno-sekwencyjną stosuje się powtarzanie sylab oraz wyrazów, które początkowo nie noszą znamion samodzielnych wypowiedzi. Jednak, gdy tylko wychowanek użyje gestu artykulacyjnego, którego znaczenie jest symboliczne w kontekście czytanej sylaby bądź słowa, język stopniowo zaczyna kształtować się w umyśle mówiącego dziecka. Następuje w tym momencie etap powtarzania w tle, czyli wymawianie słów lub sylab w czasie percepcji obrazków, przedmiotów lub osób[1].

Nauka czytania samogłosek

Nauka czytania samogłosek realizowana jest w trzech etapach, a mianowicie: powtarzania, rozumienia oraz samodzielnego nazywania. Pierwszy etap polega na powtarzaniu głosek, które odczytuje nauczyciel. Dziecko powinno zwracać uwagę na ułożenie ust w trakcie wymawiania samogłosek, wpływa to na proces zapamiętywania oraz powiązywania dźwięku do odpowiedniego obrazu graficznego (litery). Czytając samogłoski, dziecko zapoznaje się z jej ruchową wizualizacją. Dzieci nauczane metodą krakowską nie uczą się odczytywać pojedynczych spółgłosek lecz sylaby. Jak dowodzą wyniki eksperymentów dotyczących percepcji oraz artykulacji słów wypowiadanych przez dzieci w wieku przedszkolnym „identyfikując słowa, kierują się one przede wszystkim tzw. ugięciem formantowym, co świadczy o całościowym powtarzaniu sylab, bez koncentrowania się na poszczególnych fonemach”[2]. Badania sprawdzające kompetencję fonologiczną dzieci przedszkolnych, dowiodły, iż bez względu na wiek dzieci, zawsze najmniej trudności sprawiają zdania oparte na sylabach. Zadania zawierające fonemy okazują się trudniejsze, nawet dla dzieci starszych-w klasach początkowych. Dzieje się tak, gdyż czytanie dźwięków, które w rzeczywistości nie są odbierane drogą słuchową jest nieuzasadnione. Sylaby, których dziecko uczy się na zajęciach pełnią funkcję wzorców, które służą by odczytywać nowe wyrazy. W umyśle czytającego tworzą się schematy, które odkodowują się w trakcie odczytywania.  Metoda krakowska wykorzystuje możliwości przetwarzania języka zarówno przez prawą jak i lewą półkulę mózgu. Etapy nauki czytania metodą symultaniczno-sekwencyjną przebiegają następująco:

Czytanie symultaniczne – prawopółkulowe:

- Czytanie samogłosek;

- Czytanie wyrażeń dźwiękonaśladowczych

- Czytanie globalne

Czytanie sekwencyjne – lewopółkulowe:

- Czytanie sylab otwartych

- Czytanie połączeń dwóch sylab

- Czytanie sylab zamkniętych

- Czytanie nowych wyrazów i zdań[3].

Pomoce dydaktyczne

Przykładowe pomoce dydaktyczne do zajęć prowadzonych Metodą Symultaniczno-Sekwencyjną Jagody Cieszyńskiej: 

Ilustracja 1. Nauka czytania Metodą Krakowską - „Gąsienica Sylabka”.

Źródło: Opracowanie własne.

Ilustracja 2. Nauka czytania samogłosek

Źródło: A. Fabisiak-Majcher, E. Ławczys, Moje sylabki. Ćwiczenia do nauki czytania metodą symultaniczno-sekwencyjną, Kraków.

Ilustracja 3. Nauka czytania Metodą Symultaniczno-Sekwencyjną.

Źródło: Opracowanie własne.

Najmłodsze dzieci najchętniej i najskuteczniej uczą się w działaniu. Nauka poprzez zabawę jest czynnikiem integrującym osoby niezależnie od grupy wiekowej. Bawiąc się, angażowane są wszystkie zmysły jednoczenie doświadczając pozytywnych emocji oraz poczucia sprawczości. Środowisko edukacji wczesnoszkolnej powinno być miejscem, które stwarza dziecku warunki do różnego typu aktywności między innymi: muzycznej, plastycznej, ruchowej czy teatralnej[4].Zadaniem nauczyciela wychowania przedszkolnego jest prowadzić zajęcia w taki sposób, by jak najczęściej wprowadzać do tych aktywności elementy nauki czytania. Opanowanie czytania dziecka w wieku przedszkolnym pozwala na pozytywne postrzeganie własnej osoby.